उन्हाळी बाजरी लागवड करण्यासाठी शेतीचे नियोजन

पोषकद्रव्ये आणि आरोग्यासाठी उपयोग 

• उच्च प्रथिने आणि फायबरयुक्त धान्य, मधुमेह नियंत्रित करण्यास उपयुक्त.
• लोह, कॅल्शियम, आणि जीवनसत्त्वे (A आणि B कॉम्प्लेक्स) यांचा उत्तम स्रोत.
• आंबटपित्त आणि गॅस्ट्रिक समस्यांवर फायदेशीर.

उन्हाळी बाजरी अधिक दर्जेदार, टपोरी, हिरवीगार निघते त्यामुळे चांगला भाव मिळतो. ५/६ पाणी देण्याची सोय असेल तर उन्हाळी बाजरी करायला हरकत नाही. १५ जानेवारी ते १५ फेब्रुवारी दरम्यान उन्हाळी बाजरी पेरता येते. फुलोऱ्यात तापमान ३५ अंश सेल्सियस च्या पुढे गेल्यास उत्पादकता घटते, त्यामुळे शक्य तितक्या लवकर बाजरी पेरावी लागते.

जमीन / माती

• मध्यम ते हलकी जमीन, उत्तम निचरा असलेली आणि सेंद्रिय घटकयुक्त जमीन योग्य.
• pH: 6.5 - 7.5
• चांगल्या उत्पादनासाठी वालुकामय चिकणमाती किंवा काळी माती चांगली असते.

बियाणे माहिती 

बियाणे नाव	एकरी उत्पन्न (क्विंटल)	विशेष बाब	विशेष काळजी
फुले बाजरी	20-25	कोरडवाहू प्रदेशासाठी योग्य	योग्य प्रमाणात तण नियंत्रण करावे
शारदा	22-27	चांगली रोगसहिष्णुता	पुरेसा ओलावा ठेवावा
बीडीएन 711	25-30	जास्त उत्पादनक्षम	वेळीच खत व्यवस्थापन करावे
महाबीज 101	18-22	कमी पाण्यावर चांगले उत्पादन	कीड व रोग नियंत्रण काळजीपूर्वक करावे

लागवड 

मागील पिकाचे बेवड (पिकांतर प्रणाली)

हरभरा, तूर, सोयाबीन, मका

पूर्वमशागत, एकरी २ टन शेण खत, २ वेळा कोळपणी, पेरताना एकरी ५० किलो १८:१८:१०, पेरणीनंतर ३० दिवसांनी ५० किलो युरिया द्यावे.
या काळात पाऊस नसल्याने उत्तम प्रतीचा कडबा/ चारा मिळतो.

खत व्यवस्थापन (रासायनिक) 

वाढीचा टप्पा	नत्र (N) (kg/एकर)	स्फुरद (P) (kg/एकर)	पालाश (K) (kg/एकर)
पेरणीपूर्वी	10	20	10
२५-३० दिवसांनी	15	10	10
फुलोरा अवस्थेत	10	10	15

जैविक खत व्यवस्थापन

• पेरणीपूर्वी: ५ टन शेणखत + २०० किलो निंबोळी पेंड / एकर
• वाढीच्या टप्प्यावर: ५ किलो रायझोबियम + ५ किलो पीएसबी + १० किलो जैविक कंपोस्ट

कीड व रोग नियंत्रणासाठी सापळे आणि फायदे

सापळा प्रकार	फायदा
पिवळे चिकट सापळे	रसशोषक कीड नियंत्रण
प्रकाश सापळे	पतंग व अळी नियंत्रित होतात
फेरोमोन सापळे	फुलकिडे व अळी नियंत्रण

कीड व रोग उपचार (रासायनिक आणि जैविक)

उन्हाळी वातावरणात रोग, किडींचा प्रादुर्भाव कमी प्रमाणात होतो. त्यामुळे उत्पादन खर्च कमी होतो. ९० दिवसात बाजरी काढणीस येते.

कीड / रोग	रासायनिक नियंत्रण	जैविक नियंत्रण
मावा	इमिडाक्लोप्रिड @ 0.5 मिली/लिटर	निंबोळी अर्क 5% फवारणी
खोडकिडा	क्लोरोपायरीफॉस @ 2 मिली/लिटर	बायोपेस्टिसाईड्स (बॅसिलस थुरिंजियन्सिस) फवारणी
करपा रोग	मॅन्कोझेब @ 2 ग्रॅम/लिटर	ट्रायकोडर्मा विरिडी फवारणी

काढणी व्यवस्थापन

• पेरणीनंतर ८०-९० दिवसांत काढणीसाठी तयार होते.
• दाणे व्यवस्थित भरले आणि कडक झाल्यावर काढणी करावी.
• शेती उपकरणांच्या साहाय्याने किंवा हाताने काढणी करावी.

प्रक्रिया उद्योग संधी

• बाजरी पीठ उत्पादन.
• बाजरीपासून फूड प्रोडक्ट्स (रोटी, लाडू, स्नॅक्स) तयार करणे.
• पशुखाद्यासाठी प्रक्रिया उद्योग.

शासकीय योजना (टेबल स्वरूपात)

योजना नाव	लाभार्थी प्रकार	सहाय्य/अनुदान
प्रधानमंत्री अन्न सुरक्षा अभियान (NFSM)	वैयक्तिक शेतकरी	बियाणे, औषधांवर अनुदान
प्रधानमंत्री कृषी सिंचन योजना	शेतकरी गट / एफपीओ	ठिबक सिंचन अनुदान
कृषी यांत्रिकीकरण योजना	शेतकरी गट / कंपनी	शेती यंत्रसामग्रीसाठी अनुदान

खरेदीचे नियोजन (टेबल स्वरूपात)

साहित्य	प्रमाण (एकरी)
सुधारित बियाणे	3-4 किलो
सेंद्रिय खत	5 टन
रासायनिक खत	25-35 किलो
तण नियंत्रणासाठी साहित्य	आवश्यक प्रमाणात
कीड व रोगनाशके	2-3 प्रकार

आपले सर्व शेतकरी आपल्या मुलांना शिकायला शहरात पाठवता. तुमचीही मुले शहरात असतील. महानगरे तर आपल्या अगदी हाकेच्या अंतरावर आहेत.....

शेतकरी बांधवांना एक कळकळीची विनंती आहे की, तुम्ही एक पाऊल पुढे टाकलेत तर तुमच्या जवळच्या शहरातील मार्केट यार्डमध्ये "शेतकऱ्यांनी शेतकऱ्यांसाठी शेतकऱ्यांमार्फत" चालविलेले कृषिमाल विक्री केंद्र चालु करणार आहोत. यातील पहिल्या टप्प्यात पुणे आणि मुंबई येथे ही केंद्रे चालू झालेली आहेत.

प्रत्येक शेतकऱ्याच्या मुलाने महिण्यातुन एक दिवस शेतकऱ्यांसाठी दिल्यास शासनाच्या सहाय्याने व माझीशेतीच्या पुढाकाराने विकासाच्या दिशेने टाकलेला पाऊल प्रगतीसाठी मैलाचा दगड ठरणार आहे. आम्ही शेतकर्यांच्या प्रगतीसाठी तुमच्याकडे हजारो हात पसरतो आहोत तुम्ही लाखो हात पुढे करुन प्रगतीचा मार्ग धरावा हि विनंती...

संस्थेचे स्वयंसेवक कोणत्याही स्वार्थाशिवाय तुमच्या प्रगतीसाठी प्रयत्नरत आहेत. आम्हाला अजुन स्फुरण चढवण्यासाठी तुम्ही आमच्या पाठीवर एक हात व हातात एक हात द्यावा ही विनंती.

अधिक माहितीसाठी आमच्या जवळच्या कार्यालयाशी संपर्क करा. किंवा 09975740444 वर संपर्क करा.

~~~~~
* तुमची संस्था नोंदणीकृत असेल आणि तुम्हाला समाजसेवेची आवड असेल तर mazishetifoundation@gmail.com वर संपर्क करा.
~~~~~
माझीशेती शेतकरी प्रतिष्ठान
६४७, दसरा चौक, सावळज जि.सांगली ४१६३११ (महा.)
वेब - www.mazisheti.org
फेसबुक - www.facebook.com/agriindia
ईमेल - mazishetifoundation@gmail.com
whats app - 9975740444