ब्रोकोली लागवड ते काढणी पश्चात व्यवस्थापन

पोषकद्रव्ये आणि आरोग्यासाठी उपयोग:

• पोषक घटक: व्हिटॅमिन C, K, फायबर, कॅल्शियम, अँटीऑक्सिडंट्स.
• आरोग्यासाठी उपयोग: हृदय आरोग्य सुधारणे, रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवणे, हाडांची मजबुती वाढवणे.

जमीन / माती:

• जमीन प्रकार: उत्तम निचऱ्याची, हलकी ते मध्यम काळी जमीन उपयुक्त.
• pH स्तर: 6.0-7.5 

बियाणे 

बियाणे नाव	एकरी उत्पन्न (क्विंटल)	विशेष बाब	विशेष काळजी
ग्रीन मॅजिक	150-180	जलद वाढ	योग्य अंतर ठेवून लागवड
पुसा ब्रोकली	160-200	चांगला उत्पादन	नर्सरी व्यवस्थापन महत्त्वाचे
फाई स्टार	170-210	उच्च प्रतिकारशक्ती	किड व रोग नियंत्रण आवश्यक

खत व्यवस्थापन 

कालावधी	खताचा प्रकार	प्रमाण (प्रति हेक्टर)	नोट्स
लागवडीनंतर 15 दिवस	नायट्रोजन (N)	40-50 किलो	सुरुवातीच्या वाढीसाठी महत्त्वाचे
लागवडीनंतर 30 दिवस	फॉस्फरस (P)	30-40 किलो	मुळे व फुलांच्या वाढीसाठी
लागवडीनंतर 50 दिवस	पोटॅशियम (K)	30-40 किलो	फुलांचे वजन वाढवण्यासाठी

जैविक खत व्यवस्थापन:

• वर्मी कम्पोस्ट: 2-3 टन प्रति हेक्टर.
• जैविक फवारणी: निंबोळी अर्क, दशपर्णी अर्क दर 15 दिवसांनी फवारावे.

मागील पिकाचे बेवड:

• योग्य पिके: गहू, सोयाबीन, ज्वारी, मका.
• महत्त्व: जमिनीत नायट्रोजन सुधारण्यासाठी फायदेशीर.

कीड व रोग नियंत्रणासाठी सापळे:

• फेरोमोन सापळे: फुलकिडे आणि पतंग नियंत्रणासाठी.
• पीत सापळे: पानफुली कीड नियंत्रणासाठी.

कीड व रोग उपचार (रासायनिक आणि जैविक):

• जैविक उपचार: निंबोळी अर्क, ट्रायकोडर्मा.
• रासायनिक उपचार: आवश्यकता भासल्यास शिफारस केलेली कीटकनाशके.

काढणी व्यवस्थापन:

• काढणी वेळ: 70-80 दिवसांनी.
• साठवणूक: 0-4°C तापमानावर साठवणे.

शेतमाल विक्री नियोजन:

• स्थलिक बाजारपेठ: थेट विक्री, शेतकरी बाजार.
• प्रोसेसिंग उद्योग: फ्रोझन ब्रोकोली, सूप, सॅलड मिक्स.

प्रक्रिया उद्योग:

• ब्रोकोलीपासून सूप, लोणची, कोल्ड स्टोरेजसाठी प्रक्रिया.

शासकीय योजना 

शेतकरी प्रकार	शासकीय योजना	लाभ
वैयक्तिक शेतकरी	प्रधानमंत्री कृषी सिंचन योजना	सिंचन सुविधांसाठी अनुदान
शेतकरी गट	शेतकरी उत्पादक संघटना योजना	आर्थिक सहाय्य आणि प्रशिक्षण
कंपनी	MSME फंडिंग योजना	प्रक्रिया उद्योगासाठी अर्थसहाय्य

खरेदीचे नियोजन:

वस्तू	प्रमाण (प्रति हेक्टर)	नोट्स
बियाणे	300-400 ग्रॅम	गुणवत्तापूर्ण हायब्रीड बियाणे निवडावेत.
वर्मी कम्पोस्ट	2-3 टन	जैविक खत व्यवस्थापनासाठी.
नायट्रोजन (N)	100-120 किलो	लागवडीनंतर 15, 30 आणि 50 दिवसांनी विभागून द्यावे.
फॉस्फरस (P)	60-80 किलो	मुळांच्या वाढीसाठी सुरुवातीस द्यावे.
पोटॅशियम (K)	60-80 किलो	फुलांच्या वजनासाठी.
निंबोळी अर्क	5 लिटर	जैविक कीड नियंत्रणासाठी दर 15 दिवसांनी फवारावे.
फेरोमोन सापळे	20-25 सापळे	कीड नियंत्रणासाठी, प्रति हेक्टर लावावे.
पीत सापळे	20-25 सापळे	पानफुली कीड नियंत्रणासाठी.
फवारणी पंप	1 युनिट	पिकावर खत व जैविक उपाय फवारण्यासाठी.
ठिबक सिंचन साहित्य	प्रति हेक्टर संच	पाण्याचे कार्यक्षम वितरण सुनिश्चित करण्यासाठी.

याद्वारे, ब्रोकोली पिकाच्या व्यवस्थापनासाठी आवश्यक असलेल्या सर्व घटकांची माहिती मिळते आणि योग्य नियोजनाद्वारे उत्पादन व नफा वाढवता येतो.