काशी फळ / डांगर भोपळा (Pumpkin) पीक सल्ला – लागवड ते काढणी पर्यंत व्यवस्थापन

जमीन / माती 

काशी फळ भोपळ्यासाठी हलकी ते मध्यम पोयट्याची, सेंद्रिय पदार्थांनी समृद्ध व निचरा होणारी जमीन उपयुक्त आहे. जमिनीचा pH 6.0-7.5 असावा. लागवडीपूर्वी 2-3 वेळा नांगरणी करावी व जमीन चांगली तयार करावी.

बियाणे 

बियाण्याचे नाव	एकरी उत्पन्न (टन)	विशेष बाब	विशेष काळजी
काशी पनकज	10-12	मोठ्या आकाराचे फळ, गोडसर चव	वेळेवर पाणी व योग्य अंतर ठेवणे
काशी चमन	8-10	लांब शेल्फ लाईफ, आकर्षक रंग	कीड व रोग नियंत्रणासाठी उपाय करणे

लागण कालावधी

काशी फळ भोपळ्याची लागवड हिवाळ्यात (ऑक्टोबर-नोव्हेंबर) किंवा उन्हाळ्यात (फेब्रुवारी-मार्च) केली जाते.

खत व्यवस्थापन 

पिकाचा कालावधी	नत्र (kg/एकर)	स्फुरद (kg/एकर)	पालाश (kg/एकर)
लागवडीनंतर 15 दिवस	30	20	20
वाढीचा टप्पा	20	10	10
फुलधारणा	30	20	30

जैविक खत व्यवस्थापन

• गांडूळ खत: 2 टन/एकर
• निंबोळी पेंड: 250 किलो/एकर
• जीवामृत: 200 लिटर/एकर (दर 15 दिवसांनी)

मागील पिकाचे बेवड

काशी फळ भोपळ्याच्या लागवडीपूर्वी डाळींची पिके (जसे की तूर, उडीद, हरभरा) घेणे उपयुक्त ठरते. ही पिके जमिनीत नत्र वाढवतात. 

कीड व रोग नियंत्रणासाठी सापळे

• फेरोमोन सापळे: फळमाशीच्या नियंत्रणासाठी 5-6 सापळे प्रति एकर लावा.
• पीत चिकट सापळे: पांढऱ्या माश्या आणि अळींच्या नियंत्रणासाठी 10 सापळे प्रति एकर लावा.

कीड व रोग नियंत्रण (रासायनिक आणि जैविक)

कीड / रोगाचे नाव	जैविक नियंत्रण	रासायनिक नियंत्रण
फळमाशी	फेरोमोन सापळे, निंबोळी अर्क फवारणी	इमिडाक्लोप्रिड (17.8% SL) 0.5 मि.ली./लिटर पाण्यात
पांढरी माशी	पीत चिकट सापळे, बिवेरिया बॅसियाना जैविक फवारणी	अॅसिटामिप्रिड (20% SP) 0.3 ग्रॅम/लिटर पाण्यात
भुरी रोग	ट्रायकोडर्मा जैविक फवारणी	कार्बेन्डाझिम (50% WP) 1 ग्रॅम/लिटर पाण्यात
अळी	बॅसिलस थुरिंजिनेसिस (BT) जैविक उपाय	क्लोरोपायरीफॉस (20% EC) 2 मि.ली./लिटर पाण्यात

काढणी व्यवस्थापन

काशी फळ भोपळा फळे फुल आल्यापासून 90-120 दिवसांत तयार होतात. कापणीसाठी फळ पिकले असल्याचे सुनिश्चित करा आणि ती हळुवारपणे तोडा.

प्रक्रिया उद्योग

काशी फळ भोपळ्याचा वापर लोणची, सूप, भाजीपाला, सुकवलेले फळ, आणि वाइन तयार करण्यासाठी केला जातो.

शासकीय योजना

• राष्ट्रीय फलोत्पादन अभियान (NHM)
• प्रधानमंत्री कृषी सिंचन योजना (PMKSY)
• कृषी यांत्रिकीकरण योजना

खरेदीचे नियोजन (लागवड ते काढणी)

साहित्याचे नाव	हेक्टरी प्रमाण
बियाणे	1-1.5 किलो
गांडूळ खत	2 टन
निंबोळी पेंड	250 किलो
सेंद्रिय खत	5 टन
फेरोमोन सापळे	25-30 नग
पीत चिकट सापळे	20 नग
रासायनिक कीटकनाशके	2-3 लिटर
जैविक कीटकनाशके	5 किलो (BT, ट्रायकोडर्मा)