तूर पिकाची संपूर्ण माहिती: लागवड ते काढणी

 

जमीन 

तूर पिकासाठी मध्यम ते भारी माळरान जमिन योग्य असते. पाण्याचा निचरा होणारी आणि जैविक पदार्थयुक्त जमीन चांगली असते. जमिनीचा सामू 6.5 ते 7.5 दरम्यान असावा. लागवडीपूर्वी जमिनीत खोल नांगरणी करून व्यवस्थित पाण्याचा निचरा होईल असे करणे आवश्यक आहे.

बियाणे

उच्च दर्जाचे प्रमाणित बियाणे वापरणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.  प्रति हेक्टरी १५ ते २० किलो बियाणे आवश्यक असते. तूर लागवडीसाठी पायोनियर, विपुला, बहार आणि AKT-8811 या जाती चांगल्या समजल्या जातात.

लागवड

लागवडीचे अंतर साधारणपणे ३० x १५ सें.मी. किंवा ४५ x २० सें.मी. ठेवावे. बियाणे पेरण्याआधी काढणीस २-३ तास पूर्वी बियाणे थोडे ओलीत ठेवून टाकावे.

खते आणि पोषक अन्नद्रव्ये

तूर पिकाच्या वाढीच्या टप्प्यानुसार खते व अन्नद्रव्यांची आवश्यकता असते:

• पूर्वमशागत: प्रति हेक्टरी १०-१५ टन शेणखत किंवा कंपोस्ट खत जमिनीत मिसळावे.
• नत्र (N), स्फुरद (P), पालाश (K) यांचे प्रमाण: २५:५०:२५ किलो नत्र, स्फुरद, आणि पालाश प्रति हेक्टरी दिल्यास चांगले उत्पादन मिळते. स्फुरद हे बीज निर्मितीसाठी महत्त्वाचे आहे, तर पालाश तूर पीकाला ताकद व प्रतिकारकता देते.

रोगनियंत्रण

तूर पिकावर येणारे प्रमुख रोग आणि त्यावरील उपाय:

• फुलकिडे : या किडीमुळे तुराचे फुले गळतात. फुलकिडे नियंत्रित करण्यासाठी निंबोळी अर्क किंवा कीटकनाशक वापरावे.
• आण्णील्ट रोग (Wilt): हा बुरशीजन्य रोग आहे. जमिनीच्या जास्त ओलाव्यामुळे होतो. रोगट झाडे उपटून टाकावी आणि पाण्याचा निचरा योग्यप्रकारे करावा.

पोषक अन्नद्रव्यांची टंचाई व काळजी

• नत्राची कमी: पाने पिवळी पडतात. नत्रयुक्त खतांचा वापर वाढवावा.
• पालाशाची कमी: फळे कमकुवत होतात आणि पानांचा रंग बदलतो. यासाठी पालाशयुक्त खतांचा योग्य प्रमाणात वापर करावा.

काढणी आणि प्रक्रिया

तूराचे दाणे ३-४ महिने नंतर पक्व होतात. झाडाच्या पानांचा रंग पिवळसर झाल्यावर तुराची काढणी करावी. काढणीसाठी दांडी खालील भागात कापावी. काढणी नंतर थोडे दिवस सावलीत वाळवून तूर दाणे वेगळे करावेत.

प्रक्रिया उद्योग:

तूर प्रक्रिया उद्योगामध्ये डाळ मिल्स, तूर डाळ पॉलिशिंग, पॅकेजिंग आणि वितरण महत्त्वाचे असतात. शेतकरी प्रक्रिया उद्योगासाठी मशीनरीची मदत घेतात आणि मोठ्या प्रमाणात उत्पादन विक्रीसाठी प्रक्रिया करून विकतात.

शासकीय अनुदान मदत

भारत सरकार विविध योजनांच्या माध्यमातून तूर शेतकऱ्यांना अनुदान देते, जसे की:

• प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना: याअंतर्गत शेतकऱ्यांना दरवर्षी ₹6,000 थेट अनुदान दिले जाते.
• राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियान (NFSM): या योजनेंतर्गत तूर लागवडीसाठी मदत मिळते.

सरकारच्या योजना आणि अनुदानासाठी कृषी कार्यालयात संपर्क साधावा.