झुक्किनी ही काकडीसारखी दिसणारी पण गोडसर चव असलेली भाजी आहे. ती कद्दू कुटुंबातील (Cucurbitaceae) आहे आणि अनेक प्रकारात येते. झुक्किनीला इंग्रजीत Courgette असेही म्हणतात. ही मुख्यतः युरोप, अमेरिका आणि भारतात लोकप्रिय आहे.
झुक्किनीची वैशिष्ट्ये:
- फळांचे स्वरूप: लांबट, गुळगुळीत आणि हिरव्या, पिवळ्या किंवा पांढऱ्या रंगाची फळे.
- वाढीचा कालावधी: रोप लावल्यापासून 40-50 दिवसांत फळे तयार होतात.
- उत्पन्न: एक झाड सरासरी 8-10 फळे देते.
- विशेषता: फळांमध्ये भरपूर फायबर्स, पाणी, आणि अँटीऑक्सिडंट्स असतात.
लागवडीसाठी हवामान व जमीन:
- हवामान: 20°C ते 30°C तापमान झुक्किनीच्या लागवडीसाठी आदर्श आहे.
- जमीन: मध्यम काळी, उत्तम निचऱ्याची चिकणमाती जमीन योग्य आहे.
- सामु: 6.0 ते 7.5 pH
पेरणीचा हंगाम:
- उन्हाळी हंगाम: फेब्रुवारी-मार्च.
- खरीप हंगाम: जून-ऑगस्ट.
- रोपांमधील अंतर: 60-75 सेमी.
- ओळीत अंतर: 90-120 सेमी.
खत व्यवस्थापन:
- सेंद्रिय खत: 8-10 टन शेणखत किंवा कंपोस्ट प्रति हेक्टर.
- रासायनिक खत:
- नत्र: 100 किलो/हेक्टर.
- स्फुरद: 50 किलो/हेक्टर.
- पालाश: 50 किलो/हेक्टर.
- नत्राचा डोस: 50% लागवडीच्या वेळी, 25% फुलोऱ्याच्या वेळी, आणि 25% फळधारणेच्या वेळी द्यावा.
पाणी व्यवस्थापन:
- झुक्किनीला नियमित पाण्याची गरज आहे, विशेषतः फळधारणेच्या वेळी.
- ठिबक सिंचन: उत्तम उत्पादनासाठी उपयुक्त.
- पाणी देण्याचा कालावधी: 5-7 दिवसांनी, मातीच्या प्रकारावर अवलंबून.
कीड व रोग नियंत्रण:
- प्रमुख कीड:
- मावा: निंबोळी अर्क (5%) किंवा इमिडाक्लोप्रिड (0.5 मिली/लिटर) फवारावे.
- फळमाशी: फेरोमोन सापळे लावावेत.
- प्रमुख रोग:
- पावडरी मिल्ड्यू: सल्फर (2 ग्रॅम/लिटर) फवारावे.
- डाऊनी मिल्ड्यू: मँकोझेब (2 ग्रॅम/लिटर) फवारावे.
काढणी व साठवणूक:
- काढणीचा कालावधी:
- फळे कोवळी असतानाच काढावीत.
- झुक्किनीची लांबी साधारणतः 15-20 सेमी झाल्यावर काढणी करावी.
- साठवणूक: थंड ठिकाणी 7-10 दिवस टिकते.
वापर व फायदे:
- झुक्किनीचा वापर भाज्या, सूप, सलाड, लोणचं आणि पास्ता यामध्ये होतो.
- फळे पोषणमूल्याने समृद्ध असून वजन नियंत्रणासाठी फायदेशीर आहेत.
- फायबर्समुळे पचनक्रिया सुधारते, तर अँटीऑक्सिडंट्स शरीरातील विषारी घटक कमी करतात.
उत्पन्न:
- योग्य व्यवस्थापनामुळे प्रति हेक्टर 8-12 टन उत्पादन मिळते.
- जर अधिक माहिती किंवा विशिष्ट मार्गदर्शन हवे असल्यास कळवा.
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.