कृषि उत्पन्नाची गुणवत्ता वाढवणे हे एक शेतकऱ्यांसाठी नेहमीच अवघड विषय ठरला आहे. म्हणजे हजारो झाडे त्यावर कोट्यवधी पाने... आणि मग निरीक्षण कुठे करायचे आणि कसे करायचे. त्याचा परिणाम होतो की प्रादुर्भाव मोठ्या प्रमाणावर वाढला की शेतकऱ्यांचे लक्ष जाते. लक्ष अश्यावेळी जाते की कंट्रोल करण्यासाठी रासायनिक पर्याय करण्याशिवाय पर्याय राहत नाही.
निरीक्षण आणि प्रतिबंधासाठी आमच्या दृष्टीने पीक संरक्षण सापळे हा एक प्रभावी उपाय आहे.
सापळे (Traps) वापरणे हा कीड व रोग नियंत्रणासाठी प्रभावी उपाय आहे. कीड व्यवस्थापनासाठी खालील प्रकारचे सापळे उपयोगी ठरू शकतात:
1. पिवळे चिकट सापळे (Yellow Sticky Traps) -
लीफ मायनरच्या प्रौढ माश्या (Adult Flies) पिवळ्या रंगाकडे आकर्षित होतात, त्यामुळे या सापळ्यांवर अडकून मरतात.
कसा वापरावा?
- शेतात 10-12 सापळे प्रति एकर लावा.
- सापळे जमिनीत 2-3 फूट उंचीवर ठेवा.
- जास्त प्रादुर्भाव असल्यास 20-25 सापळे प्रति एकर लावावे.
- सापळे धुळीमुळे कमी कार्यक्षम झाल्यास बदलावे.
2. प्रकाश सापळे (Light Traps) - रात्रीच्या वेळी लीफ मायनरच्या प्रौढ माश्यांना आकर्षित करून पाण्याच्या बादलीत अडकवता येते.
कसा वापरावा?
- संध्याकाळी 6:30 ते 10:00 वाजेपर्यंत प्रकाश सापळे ठेवा.
- प्रकाशाच्या खाली साबण पाण्याने भरलेली बादली ठेवा, त्यामुळे कीटक बुडून जातील.
3. फेरोमोन सापळे (Pheromone Traps) -
हे सापळे कीटकांचे मादीद्वारे सोडले जाणारे आकर्षक द्रव्य (pheromone) वापरून नर माश्यांना अडकवतात, त्यामुळे अंडी घालण्याचे प्रमाण कमी होते.
कसा वापरावा?
- 5-8 सापळे प्रति एकर ठेवा.
- सापळ्यांवरील आकर्षक द्रव्य दर 15 दिवसांनी बदलावे.
सापळ्यांचे फायदे:
- कीटकनाशकांच्या वापराशिवाय किडींचे नैसर्गिक नियंत्रण मिळते.
- मित्र कीटक (Beneficial Insects) सुरक्षित राहतात.
- खर्च कमी होतो आणि सेंद्रिय शेतीसाठी उपयुक्त आहे.
जर कीड मोठ्या प्रमाणात असेल, तर सापळ्यांसोबत निंबोळी अर्क किंवा जैविक फवारणी करणे अधिक परिणामकारक ठरेल.
तुमच्या पिकासाठी सापळ्यांची संख्या आणि योजना हवी असल्यास सांगा!
