रब्बी ज्वारी (शाळू) लागवड माहिती

जमिनीची निवड: 

• प्रकार: मध्यम ते भारी, पाणी धरून ठेवणारी, चांगली निचरा होणारी जमीन निवडावी.
• pH: ६.५ ते ८.५ असलेली जमीन चांगली.
• तयारी: जमिनीत दोन वेळा नांगरणी करून कुळवाच्या साहाय्याने भुसभुशीत करावी.

हवामान व हंगाम:

• रब्बी ज्वारीसाठी थंड हवामान पोषक असते.

लागवडीचा योग्य कालावधी:

• सप्टेंबर अखेर ते ऑक्टोबरच्या पहिल्या आठवड्यात लागवड करा.

बियाणे निवड 

अ.नं.	उपयोग	वाण
१	कडबा उत्पादन	फुले चित्रा, मालदांडी, फुले यशोदा, CSV-22, परभणी ज्योती CSV-18, फुले वसुधा, RSV-1006
२.	कोरडवाहू, कमी पाणी / दुष्काळग्रस्त भागासाठी	फुले चित्रा, फुले माऊली, मालदांडी, सिलेक्शन-3, फुले अनुराधा
३.	रोग प्रतिकारशक्ती	फुले चित्रा, फुले माऊली, मालदांडी, फुले यशोदा, परभणी ज्योती, फुले वसुधा, RSV-1006, सिलेक्शन-3, फुले अनुराधा
४.	माझीशेती शिफारस	फुले चित्रा, मालदांडी

बियाण्याचे प्रमाण व प्रक्रिया:

• बियाण्याचे प्रमाण:
  • खरिप: १०-१२ किलो/हेक्टर
  • रब्बी: ८-१० किलो/हेक्टर

बीज प्रक्रिया

गंधक (३०० मेश) ४ ग्रॅम प्रति किलो आणि पेरणी थायोमेथोक्‍झाम (७० टक्के) ३ ग्रॅम प्रतिकिलो अशी बीजप्रक्रिया करावी. अधिक माहितीसाठी इथे क्लिक करा. 

पेरणी 
१ सप्टेंबर ते १५ ऑक्‍टोबरपर्यंत शेवटचा कालावधी (०१ ते १० ऑक्टोबर) सर्व बाजूने फायदेशीर ठरतो. 

आंतर / मिश्रपीक 

करडई या पिकाची माहितीसाठी येथे क्लिक करा. 

अधिक थंडीमुळे करडई चे चांगले उत्पादन होते. वातावरणातील या संतुलणाचा विचार केला तर रब्बी ज्वारी आणि करडई यांचे ४:४ किंवा ६:३ या प्रमाणात मिश्र पीक घ्यावे.

लागवड पद्धत:

• आंतर अंतर: ओळींमध्ये ४५ सें.मी. आणि दोन रोपांमधील अंतर १५ सें.मी. ठेवावे.
• लागवड पद्धत: पेरणीसाठी सपाट वाफे किंवा सरी-वरंबा पद्धत वापरावी.

खत व्यवस्थापन 
पेरणीपूर्वी ७५० किलो शेणखत अधिक २० किलो नत्र प्रति हेक्‍टरी द्यावे. 

अ.नं.	पिक	खत मात्रा
१	जिरायती ज्वारी	४० किलो नत्र, २० किलो स्फुरद पेरणी बरोबर
२.	बागायती ज्वारी	८० किलो नत्र, ४० किलो स्फुरद व ४० पालाश

यापैकी अर्धे नत्र व पूर्ण स्फुरद आणि पालाश पेरणीवेळेस व अर्धेनत्र ३५ ते ४० दिवसांनी पाण्याच्या पाळीबरोबर द्यावे.

पाणी व्यवस्थापन 

अ.नं.	पाणी	पिक स्थिती	दिवस
१	पहिले	जोमदार वाढीच्या अवस्थेत	पेरणी नंतर २५-३० दिवसांनी
२.	दुसरे	ज्वारी पोटरीत असताना	पेरणीनंतर ५० ते ५५ दिवसांनी
३.	तिसरे	ज्वारी फुलोऱ्यात असताना	पेरणीनंतर ७०-७५ दिवसांनी
४.	चौथे	कणसात दाणे भरताना	पेरणीनंतर ९० ते ९५ दिवसांनी

तण व्यवस्थापन:

• पहिल्या १५-२० दिवसांत तणांची वाढ वेगाने होते.
• पहिली निंदण: १५ दिवसांनी करा.
• दुसरी निंदण: ३० दिवसांनी करा.
• रासायनिक तणनाशके:
  • अॅट्राझीन @ ०.५ किलो/हेक्टर लागवडीच्या ३-४ दिवसांत फवारा.

कीड-रोग नियंत्रण 

1. पाने खाणारी अळी:
   • उपाय: क्लोरपायरीफॉस @ २० मिली/१० लिटर पाण्यात फवारणी.
2. कणसावरील माशी:
   • उपाय: थायामेथोक्साम @ ५ ग्रॅम/१० लिटर पाण्यात फवारणी.

महत्त्वाचे रोग:

1. करपा रोग (Leaf Spot):
   • उपाय: मॅन्कोझेब @ २५ ग्रॅम/१० लिटर पाण्यात फवारणी.
2. कवकजन्य रोग:
   • उपाय: कार्बेन्डाझिम + मॅन्कोझेब यांचे मिश्रण.

कणसावरील चिकटा

वातावरणातील थंडीचे प्रमाण वाढल्यास ज्वारीवर चिकट्याचा प्रादुर्भाव होऊन उत्पादनात मोठी घट होते.

रोगाची लक्षणे-

कणसाच्या फुलाच्या गुच्छांतुन मधासारखा चिकट द्रव स्त्रवून संपूर्ण कणीस काळे पडते. परागीकरण न केलेले मादी वाण संपूर्णपणे या रोगास बळी पडून दाणे भरण्यावर विपरीत परिणाम होतो.

रोगाचे नियंत्रण- 

◆ बांधावरील दुय्यम पोशिंदा वनस्पती (उदा. बहुवार्षिक गवत) नष्ट कराव्यात.

◆ पीक ५०% फुलोरावस्था सुरु झाल्यानंतर पंधरा दिवसांच्या अंतराने थायरम २ ग्रॅम किंवा कार्बेन्डाझिम १ ग्रॅम प्रतिलीटर पाण्यातून फवारावे. वरील फवारणी गरजेनुसार करावी.

काढणी:

• योग्य वेळ:
  • पीक १२०-१२५ दिवसांत तयार होते.
  • कणसावरील दाणे कडक होऊन चमकदार दिसतात.
• कापणीची पद्धत:
• हत्यारांनी कणसे काढून सुकवून मळणी करा.

उत्पादन:

• सरासरी उत्पादन:
  • धान्य: २०-२५ क्विंटल/हेक्टर
  • चारा: ३०-४० टन/हेक्टर